تغییرات مورفولوژی، فیزیولوژی و مواد موثره سه بید بومی تحت تنش آبی

در تحقیق حاضر، پاسخ های مورفو- فیزیولوژی و مواد موثره نهال های سه گونه بید (salix alba، s. excelsa و s. aegyptiaca) تحت رژیم های مختلف آبی بررسی شد. برای هر یک از گونه ها، آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 سطح آبی شامل غرقابی و دوره آبیاری 2، 4، 6، 8 و 10 روزه در سه تکرار (هر تکرار حاوی 5 گلدان) به مدت چهار ماه صورت گرفت. گلدان¬ها در هوای آزاد و مکانی مسقف از جنس پلاستیک مستقر شده و به اندازه 250 میلی لیتر در هر یک از دوره های آبیاری فوق مورد آبیاری قرار گرفتند و در تیمار غرقابی، گلدان های تا ارتفاع 5-4 سانتی¬متر بالای سطح خاک گلدان¬ها از آب اشباع بودند. نتایج نشان داد که زنده مانی نهال ها در شرایط غرقابی و آبیاری 2 و 4 و 6 روزه در هر سه گونه 100 درصد بود و در دیگر سطوح آبیاری از میزان آن کاسته شد. بزرگ¬ترین اندازه رویش قطری نهال¬های s. alba و s. excelsa در محیط غرقابی، و در s. aegyptiaca در محیط غرقابی و آبیاری 2 روزه اتفاق افتاد. بزرگ¬ترین اندازه رویش طولی s. aegyptiaca در آبیاری 2 روزه، در s. alba در غرقابی و رژیم¬های آبی 2 و 4 روزه، و در s. excelsaدر غرقابی و رژیم¬های آبی 2 و 6 روزه رخ داد. در هر سه گونه، بیشترین زی توده خشک کل نهال در آبیاری 2 روزه و کمترین آن در آبیاری 10 روزه مشاهده شد؛ همچنین سطح برگ، حجم ریشه، فتوسنتز، تعرق و هدایت روزنه ای با افزایش دور آبیاری روند کاهشی داشت، این در حالیست که اغلی پارامترهای فیزیولوژی در شرایط غرقابی نسبت به شدت های بالاتر خشکی از وضعیت مطلوب تری برخوردار بودند. در s. aegyptiaca بیشترین میزان فلاونوئید و آنتی اکسیدان به ترتیب در دور آبیاری 6 و 4 روزه اتفاق افتاد. در s. alba میزان آنتی اکسیدان در شرایط غرقابی و میزان فنل در آبیاری 6 روزه افزایش یافت. در گونه s. excelsa رژیم های مختلف آبی تاثیری روی میزان آنتی اکسیدان و نیز فلاونوئید نداشتند. اما محیط غرقابی و آبیاری 2 و 4 روزه سبب افزایش میزان فنل شدند. در حقیقت، در هر یک از سه گونه، هر یک از مواد موثره در رژیم¬های آبی متفاوت به بیشینه خود نائل شدند. از این رو نمی¬توان در هر گونه رژیم آبی خاصی را برای تحصیل بیشینه هر سه ماده موثره توصیه نمود. به عبارت دیگر، در هر گونه برای نیل به حداکثر هر ماده موثره، رژیم آبی مشخصی می تواند پیشنهاد شود. در مجموع با وجود اهمیت آب برای گونه های بید، این سه گونه با پاسخ های متفاوت مورفولوژیکی توانستند مدت 4 ماه تا دور آبیاری 6 روز زنده مانی 100 درصد و رشد و عملکرد مطلوبی داشته باشند. از این رو، این دوره های آبیاری می¬توانند برای پرورش نهال این گونه¬ها در این منطقه و یا مناطق اقلیمی مشابه با این تحقیق مناسب باشند. از طرف دیگر، نظر به پاسخ مطلوب این گونه ها به شرایط غرقابی، در صورت کسب نتایج رضایت¬بخش در دوره¬های رویشی بعدی، می¬توان اظهار داشت که این گونه ها گزینه خوبی برای کاشت با اهداف چند منظوره (زی توده، گیاه پالایی، حفاظت خاک و غیره) در مناطق ماندابی، سیل گیر و کرانه رودخانه ها باشند.